Co to jest budownictwo pasywne?
Definicja „pasywności” budynku
Energię na cele grzewcze uzyskuje się zasadniczo na dwa sposoby: aktywnie i pasywnie.
Za aktywne źródła ciepła uważa się energię wytworzoną z wykorzystaniem dodatkowych urządzeń pomocniczych np. elektrycznych.
Określenie „pasywny” pochodzi ze sposobu wykorzystania naturalnych źródeł energii, które pozyskujemy bez konieczności wykorzystywania specjalistycznych urządzeń, czyli pasywnie.
W budynkach pasywnych maksymalnie wykorzystujemy źródła pasywne, takie jak energia promieniowania słonecznego. Dodatkowo sięgamy po wysokoefektywne źródła ciepła, które również korzystają z alternatywnych źródeł energii, jak słoneczne, wodne, wiatrowe, geotermalne itp.
Jednak mimo określenia budynku mianem „pasywny”, nadal potrzebujemy dostarczyć do niego energię w sposób aktywny, jednak energia ta jest ograniczona do minimum.
Poruszana tematyka budownictwa pasywnego i określanie budynku pasywnym wymaga zatem szczegółowej definicji.
Budownictwo pasywne a polskie prawo
W polskim prawie brakuje wyraźnej definicji budynku pasywnego. W związku z polityką energetyczną Europy wprowadzono natomiast w Polsce definicję budynku o niemal zerowym zużyciu energii. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków wprowadziła następującą definicję:
„budynek o niemal zerowym zużyciu energii” (NZEB) oznacza budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej określonej zgodnie z załącznikiem I. Niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić w bardzo wysokim stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu”. Brakuje jednak szczegółowych wytycznych dla takiego budynku.
W drodze do standardu NZEB wyznaczono maksymalne wskaźniki w zakresie m.in. energii pierwotnej EP oraz współczynników przenikania ciepła przegród U, które z roku na rok są coraz bardziej rygorystyczne i mają za zadanie ograniczenie zużycia energii w budownictwie (czytaj dalej o warunkach technicznych).
Budownictwo pasywne w Polsce wywodzi się jednak ze standardów panujących za granicą już wiele lat wcześniej i z nich czerpie wzorce.
Definicje budynku pasywnego
Mimo braku oficjalnej, prawnej definicji budynku pasywnego możemy znaleźć wiele różnych interpretacji takiego standardu.
- Literatura
W polskiej literaturze występuje wiele definicji budynku pasywnego. Definicje te ewoluowały również przez lata. Najnowsze definicje odnoszą się głównie do zapotrzebowania budynku na energię na cele grzewcze, ograniczając energię pierwotną zazwyczaj do 15 kWh/m2rok. W większości przypadków brakuje szczegółowych wymagań.
- Passive House Institute
Niemiecki Instytut Budownictwa Pasywnego (Passive House Institute) jest jednym z prekursorów budownictwa pasywnego na świecie. Już od 1996 roku tworzony i rozwijany jest tam standard budownictwa pasywnego. To właśnie z ich opracowań i badań wywodzi się wiele przyjmowanych na świecie, w tym w Polsce, rozwiązań i standardów. Rozwiązania sugerowane przez Instytut często wydają się dość radykalne, ale rozpatrując budynek kompleksowo okazuje się, że wszystko jest bardzo dokładnie przemyślane i zweryfikowane.
Istotną informacją jest fakt, że standard budynku pasywnego opracowany przez PHI został stworzony głównie z myślą o użytkowaniu obiektu, a nie tylko aspektach ekonomicznych.
- NF15 i NF40
W Polsce został niegdyś wprowadzony program wspierania budowy budynków energooszczędnych, niskoenergetycznych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w formie programu dofinansowującego takie inwestycje. Wprowadzono wówczas standardy NF15 i NF40. Program dobiegł końca, ale nazewnictwo cały czas się utrzymało i często jest przytaczane. Za każdym standardem kryły się wytyczne z zakresu izolacyjności, szczelności, systemu grzewczego, wentylacji itp. Standardy te były bliskie budownictwu pasywnemu i stanowią dobre podstawy do projektowania budynków energooszczędnych.
- Internet
W Internecie możemy spotkać wiele różnych definicji budynku pasywnego oraz pochodnego nazewnictwa i stopni energooszczędności budynków. Coraz częściej deweloperzy i firmy wykonawcze tworzą własną nazwę i standard, który jednak niewiele ma wspólnego z prawdziwym budownictwem energooszczędnym. Widząc w ofercie takie budynki, warto dwa razy zweryfikować, co tak naprawdę kryje się pod tym pojęciem.
Niezależnie od autora definicji zazwyczaj budynek pasywny opisywany jest jako obiekt o podwyższonej energooszczędności. Szczegółowe parametry określane są w wymaganiach dla takiego budynku i odnoszą się zazwyczaj do energii grzewczej, izolacyjności przegród, szczelności, urządzeń grzewczych i wentylacji.
Wymagania dla budynku pasywnego
Niezależnie od wyboru definicji, budynek pasywny wymaga za każdym razem szczegółowych analiz energetycznych. Wykorzystanie najlepszej izolacji, najlepszej stolarki, najlepszego źródła ciepła czy wentylacji nie czyni go jeszcze budynkiem pasywnym. Sama zmiana lokalizacji zaprojektowanego budynku pasywnego na inną już może spowodować, że nie będzie on dalej „pasywny”.
Jeżeli zależy nam na prawdziwym pasywnym budownictwie, to projekt musi być uszyty na miarę.
W następnych artykułach skupimy się na szczegółowych wytycznych dla budownictwa pasywnego. Najbliższe naszym przekonaniom jest budownictwo pasywne zdefiniowane przez Passive House Institute (PHI) i na nim będziemy w dużej mierze bazować.
Dzięki za udostępnianie i komentarze!